Iona stichting
Jaarverslag 2013
7
evenwicht, en kunnen we ons vrij vooruit
bewegen, te midden van anderen.
Kunst en wetenschap hebben de natuur eeu-
wenlang gebruikt in hun zoektocht naar dit
gouden midden. Beide omschrijven een uniek
vermogen waarbij de verschillende delen zich
tot een geheel verenigen, zodat elk zijn identi-
teit behoudt, maar toch kan versmelten: tot
een vorm, tot een geheel, zoals bijvoorbeeld te
zien is in de zonnebloem. Dit noemen we de
kracht van de gulden snede. Een zo goed
mogelijke aardse benadering van de goddelijke
wetmatigheden, die Schiller met zijn vorm-
aspect aanduidt. De gulden snede blijft een
benadering. Ook hier lijkt de wereld-humor
speels toe te zien dat er geen berekenbaar
midden kan ontstaan. Het spel rond het gou-
den midden is ook de centrale opgave voor
onderwijs en opvoeding. Ouders, leraren en
beleidsmakers stappen vanuit hun professio-
nele verantwoordelijkheid in het beschreven
spanningsveld tussen enerzijds de nadruk op
het optimaliseren van cognitieve en intellectuele vaardigheden, en anderzijds de
aandacht voor praktische en technische vorming - beide gericht op de toekomstige
loopbaan van het kind. Dit spanningsveld oplossen is niet de opgave. De derde
dimensie, die van het empathische en het sociale, dient evenzeer ruimte te krijgen,
zo bepleit de TeldersStichting
4
in haar rapport
Onderwijs: de derde dimensie
.
Meer en meer klinkt uit wetenschappelijke hoek
5
, het geluid dat onderwijs geen
kwantitatief meetbaar productieproces (trainingsmodel) is, maar een vormingsmo-
del. Een leerkracht zet zijn pedagogische didactische bekwaamheid en vakkennis in
binnen een normatieve context. De samenleving heeft de opgave hier ruimte voor
te bieden en verantwoordelijkheid te geven aan hen die het primaire proces vorm-
geven. Het onderwijs is een publieke zaak tot stand gekomen door het spel, de
kunsten, liefde en vrijheid, het midden tussen denken en doen. Maar om te voor-
komen dat deze
gulden middenweg
van menselijkheid en mede-menselijkheid zelf
ook weer te vatten is in vaste lesprogramma’s, thematische oefeningen, in weetjes
en kunstjes, en te meten is met toetsen en onderzoeken, blijft een humoristische
blik op eigen inzichten én op het eigen handelen van belang. Wie het oude
Bildungsideaal graag terugbrengt in de wereld, kan dat niet zonder zichzelf te blij-
ven vormen en omvormen. Spelenderwijs. Lachenderwijs. Dat werkt aanstekelijk.
Graag wensen we u een geestrijk en geestig 2014, met een gouden hart op de goede
plaats. En waar die plaats op welk moment moet zijn? Dat is de vraag. Aan u allen.
Daarom veel humor gewenst tijdens het zoeken naar het gouden midden!
Ignaz Anderson, directeur
4 het wetenschappelijk bureau van het liberalisme en de vvd
5 Onder andere door hoogleraar Educational Theory and Policy Gert Biesta
Object van Daan Roosegaarde tijdens Lightopia,
Vitra Design Museum
